واکنش مراحل فنولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد ارقام گندم نان با عادت‌های رشد متفاوت به تاخیر در کاشت

به منظور بررسی واکنش تیپ‌های مختلف گندم به تاخیر کاشت، آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی 86-1384 در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج اجرا شد. در این آزمایش تاریخ کاشت‌های (20 مهر، 20 آبان و 20 آذر) در کرت‌های اصلی و ارقام گندم (پیشتاز و فلات به عنوان تیپ بهاره، توس و مهدوی به عنوان تیپ بینابین، سایسون و MV-17 به عنوان تیپ زمستانه) در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که تاخیر کاشت از 20 مهر تا 20 آذر سبب کاهش عملکرد دانه (از 7146 به 5665 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد بیولوژیک (از18560 به 13410 کیلوگرم درهکتار)، تعداد سنبله در مترمربع (از 551 به 472 سنبله در متر‌مربع) و تعداد دانه در سنبله (از 38 به 1/36) شد. تاخیر کاشت از 20 مهر تا 20 آذر همچنین موجب کاهش تعداد برگ ظاهر شده در مرحله ظهور برجستگی دوگانه (0/6 در برابر 2/4) و طول دوره‌های رویشی (878 در برابر 540 درجه- روز رشد)، زایشی قبل از گرده‌افشانی (969 در برابر 883 درجه- روز رشد)، پرشدن دانه (815 در برابر 662 درجه- روز رشد)، کاشت تا گرده‌افشانی (1847 در برابر 1423 درجه- روز رشد)، و کاشت تا رسیدگی فیزیولوژیک (2662 در برابر 2085 درجه- روز رشد) شد. بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق اثر تاخیر کشت بر کاهش طول چرخه زندگی گیاه از طریق کاهش تمامی مراحل اصلی نمو (به ویژه دوره رویشی) اتفاق افتاد، ولی کاهش طول دوره رویشی در تیپ زمستانه به مراتب بیشتر از تیپ‌های بینابین و بهاره (به ترتیب 400 در برابر 328 و 278 درجه- روز رشد) بود و حال آن که اثر تاخیر کاشت برکاهش طول دوره زایشی قبل از گرده‌افشانی در تیپ بهاره بیشتر از بینابین و زمستانه (به ترتیب 148 در برابر 90 و 19 درجه- روز رشد) بود. دوره پرشدن دانه در تیپ‌های بهاره، بینابین و زمستانه نیز در تاریخ کاشت‌های تاخیری به ترتیب 125، 173 و 161 درجه- روز رشد کاهش یافت.